Każdy krok modelu EFT zawiera ciągłe tkanie pomiędzy intrapsychicznymi i interpersonalnymi wymiarami i wpływami. Podążając za metaforą pętli nieskończoności, cały proces EFT jest tkaniem pomiędzy przywiązaniowo znaczącym doświadczeniem wewnętrznym a reakcjami interpersonalnymi, które wywołują i są wywoływane przez to doświadczenie.
Posiadamy narzędzia do świadomego odbierania tego intra/interpersonalnego przepływu i pracy z nim. Te narzędzia ułatwiają doświadczeniowe towarzyszenie procesowi wyplatania gobelinu relacji.
1. Czego nasłuchiwać?
Dostrój się do emocjonalnego doświadczenia każdego z partnerów w chwili obecnej, stosując ramę więziową. Zadaj sobie pytanie: „Jakie jest każde z ich emocjonalnych doświadczeń w ich nieskutecznych próbach uzyskania bezpiecznej, pewnej więzi i akceptacji? (np. Ona jest bardzo sfrustrowana dystansem między nimi. Pewnie czuje się samotna i cierpi. On zachowuje się nonszalancko i zaprzecza, że cokolwiek mu przeszkadza. Też zapewne czuje się samotny i zagubiony – to nie do zniesienia słyszeć, że ją rozczarowuje.)
2. Co robić?
Kiedy słuchasz, zanotuj lub zachowaj w myślach najistotniejsze odnośniki do więzi: metafory i opisy, których używają Twoi klienci. Pomoże Ci to nie koncentrować się na treści, lecz spojrzeć na wątki więziowe w wyrazistych barwach. (np. „Po prostu nie mogę do niego dotrzeć. Zawsze widzę go jak we mgle.”, „Był kiedyś moim najlepszym przyjacielem.“, „Nigdy nie jestem wystarczający!”, „Po prostu wyciszam dźwięki jej skarg.”, „Zakopałem się tak głęboko, że żadna drabina mnie stamtąd nie wyciągnie.”)
3. Formułowanie twoich reakcji:
a. Najpierw werbalnie „przyłącz się” do każdego partnera w jego doświadczeniu w tu i teraz (gdziekolwiek w negatywnym cyklu by był). Używaj prostych empatycznych powtórzeń i odzwierciedleń. Znakomite narzędzie terapeutów doświadczeniowych, znane jako metoda RISSSC, może tutaj dobrze zadziałać. Używaj powtórzeń, wyobrażeń i niektórych słów klienta. Mów powoli, prostym językiem. Używaj łagodnego tonu. („Zagubiony i zupełnie sam.”, „Po prostu nie mogę znaleźć sposobu, aby do niego dotrzeć.”, „Czujesz, że jesteś w tak głębokim, głębokim dole.” „Tak trudno to zrozumieć, że aż mówisz, że zwariowała.”) Pamiętaj, tempo i sposób, w jaki mówisz robi różnicę.
b. Po drugie śledź przepływ wewnątrz i pomiędzy. Łącz wewnętrzne doświadczenie emocjonalne, np. automatyczne wtórne emocje reaktywne i pierwotne lęki więziowe (przed opuszczeniem lub odrzuceniem), z zewnętrznymi zachowaniami – domaganiem się lub wycofywaniem się (np. mimika, ton głosu, krytyka, milczenie itp.), które wywołują te emocje. Aby to zrobić używaj odzwierciedlania, uprawomocniania, pytań i reakcji przywołujących.
Uprawomocnij historię każdego z partnerów – jego lub jej część w niekończącej się pętli negatywnego cyklu – jako zrozumiałą reakcję na doświadczanie partnera w określony sposób. Uprawomocnij bardzo odmienne i tak samo zrozumiałe doświadczanie drugiego przez każdą z osób w parze. Pytania przywołujące angażują klienta w odkrywanie i wydobywanie jego doświadczeń lub reakcji na partnera, np. „Kiedy słyszysz ten ton w jej głosie, co dzieje się w tobie?” „Co wtedy zazwyczaj robisz?”
Wyplataj gobelin coraz głębiej za pomocą empatycznych przypuszczeń, zbierając nitki zachowań niewerbalnych i typowych lęków więziowych, które wydają się być na krawędzi doświadczania klienta. Możesz delikatnie zasugerować: „Wzruszasz ramionami i odchodzisz – prawie tak, jakby bezpieczniej było nie prosić o to, czego chcesz? Wolisz zatroszczyć się o siebie, niż zaryzykować prośbę i doświadczyć odrzucenia. Czy o to chodzi?”.
c. Zachęć partnerów i poprowadź ich ku tkaniu własnego nowego gobelinu. Zrobisz to dzięki wykorzystaniu narzędzia, jakim są odegrania oraz dyrektywna restrukturyzacja. Przykład: „Czy możesz zwrócić się do niej i powiedzieć jej, jak przerażająca jest tęsknota za nią?” Wybierz odpowiednie odegrania, aby pomóc klientom uznać własne doświadczenie dzieląc się nim z partnerem.
d. Sprawdź, czy twoje interwencje pasują do Etapu terapii oraz Kroku, w którym się poruszasz. W więziotwórczych wydarzeniach przełomowych Etapu 2 następuje głębsze wejście w intrapsychiczne przejawy pierwotnych emocji więziowych. Przyobleczone w RISSSC podstawowe narzędzia, takie jak odzwierciedlenia, reakcje przywołujące, empatyczne przypuszczenia oraz odegrania są wykorzystywane do uwypuklania i reżyserowania wydarzeń przełomowych, które wplatają lęki i potrzeby więziowe w odegrania między partnerami. Pojawiające się wątki pierwotnych lęków więziowych i deklarowanych potrzeb (potrzeby upewnienia, akceptacji, zaufania, zaprzestania atakowania itp.) pociągają za sobą nowe interakcje i doświadczenia więziotwórcze pomiędzy partnerami. Na Etapie 3 terapii EFT terapeuta ma przynoszące satysfakcję zadanie zauważania, pogłębiania i odzwierciedlania parze utkanego już gobelinu bezpiecznej przystani, bezpiecznej bazy, który jest konsolidowany przez nowe intrapsychiczne i interpersonalne cykle budowania bezpiecznej więzi.
Przeszkody, które zakłócają płynne tkanie między wymiarem intrapsychicznym i interpersonalnym:
- Rozproszenie uwagi przez treść: Cindy i Ivan często wpadają w swój negatywny cykl, kłócąc się o podejście do rodzicielstwa. Terapeuta, który przeniesie uwagę z więziowego aspektu tańca pary na jego treść, straci płynność ruchów w przechodzeniu pomiędzy czynnikami intrapsychicznymi i interpersonalnymi. Ta płynność jest potrzebna do deeskalacji i przekształcenia wzorców lękowych i niepokojów więziowych w bezpieczną więź.
- Zagłębianie się zbyt szybko w przypuszczenia wokół pierwotnych emocji: Klienci mogą zgodzić się z twoimi sugestiami na poziomie poznawczym, jeśli zbyt szybko zejdziesz w głąb doświadczania (np. przemkniesz obok wtórnej frustracji lub odrętwienia do pierwotnych lęków). Jeśli klienci nie są emocjonalnie zaangażowani w przechodzenie od ochronnych reakcji wtórnych do pierwotnych lęków i potrzeb więziowych, nie mogą zaangażować się w przełomowe wydarzenia zmieniające więź.
- Pominięcie ramy przywiązania na jakimkolwiek etapie osłabia skuteczność pracy. Bez ramy więziowej, która łączy wewnętrzne doświadczenie emocjonalne z reakcjami partnera, terapeuta grzęźnie nie posiadając wskazówek, jak utkać gobelin bezpiecznego przywiązania.
Autorką artykułu jest: Lorrie Brubacher, MEd, LMFT (NC) RMFT, terapeutka, superwizorka i trenerka EFT Carolina Center for EFT, USA.
Artykuł został oryginalnie opublikowany po angielsku w newsletterze ICEEFT nr 4, zima 2009/2010. Tłumaczenie za zgodą ICEEFT (Międzynarodowe Centrum Doskonałości w EFT).
Przetłumaczyła Małgorzata Pogorzelska – seksuolog kliniczny PTS i psychoterapeuta CBT, współzałożycielka Stowarzyszenia EFT Polska, absolwentka EFT Externship i Core Skills.
Korekta: Magdalena Sękowska i Beata Zielińska-Rocha.
