Wraz ze wzrostem występowania zaburzeń ze spektrum autyzmu (ASD) na całym świecie, terapeuci EFT często spotykają pary i rodziny zmagające się z wyjątkowością neuroróżnorodności. Uznając fakt, że „neurotypowi” są w większości i mają tendencję do patologizowania osób ze spektrum, celem tego artykułu jest podzielenie się listą wskazówek dotyczących pracy z ASD w EFT, w nadziei na otwarcie nas jako terapeutów EFT na sposoby lepszego dostrojenia się do osób neuroróżnorodnych.
Lista została stworzona w klinice rodzinnej prowadzonej przez chińskiego trenera EFT, gdzie trzy z pięciu przedstawionych rodzin miały bliskich z ASD. Wskazówki te okazały się bardzo pomocne w integracji różnic między nimi i tworzeniu coraz większego bezpieczeństwa. Miejscem największego występowania ASD jest Hong Kong, gdzie problem dotyczy 1 na 27 dzieci. Kolejne miejsca zajmują: Korea (1 na 38 dzieci), Stany Zjednoczone z wynikiem 1 na 45 oraz Kanada, gdzie problem dotyczy 1 na 94 dzieci.
Wskazówki dotyczące pracy z osobami z zaburzeniami ze spektrum autyzmu w EFT:
- Skoncentruj się na dostrojeniu, zauważaj momenty kiedy nie jesteś dostrojony i zatrzymaj się, aby ponownie się dostroić. (Czuję, że cię tu zgubiłem… Czy możesz mi pomóc… Co się właśnie stało z tobą…?).
- Twórz i utrzymuj bezpieczeństwo za pomocą RISSSSC, mówiąc wolno, miękko, prostym głosem. Bądź konkretny. Jest to szczególnie ważne dla pozostania w wąskim oknie tolerancji.
- Zbuduj zaangażowanie w proces terapii, zachęcaj do niego i monitoruj poziom zaangażowania w kontakt z terapeutą, członkami rodziny i procesem terapeutycznym. (Czy jesteś tutaj? Jesteś z nami? Czy możesz wrócić?)
- Skonkretyzuj abstrakcyjne emocje i koncepcje za pomocą elementów emocji. Na przykład tendencje do działania, takie jak „chcesz uderzyć w stół.” lub „chcesz na kogoś nakrzyczeć.”, znaczenia takie jak „myślenie, że wszyscy są głupi” i pobudzenie cielesne, takie jak „ból głowy”, są bardziej namacalne niż słowa nazywające emocje. Wykorzystaj proces składania elementów emocji, aby następnie uzyskać dostęp do leżącego u ich podłoża doświadczenia.
- Używaj uchwytów emocjonalnych: obrazów, motywów, zdjęć o szczególnym znaczeniu.
- Twórz narracje społeczne, aby budować empatię i współczucie za pomocą znajomych doświadczeń, z którymi klient może się zidentyfikować. (Przykład użyty wobec fana tenisa mówiący o nie oddawaniu serwisu i przytrzymywaniu piłki.)
- Uprawomocnij momenty ciszy, utknięcia, trudności. (To jest trudne, twój mózg nie jest do tego przyzwyczajony, więc potrzebujesz pomocy i więcej czasu.)
- Odzwierciedlaj i uprawomocniaj wewnętrzny cykl, strategie regulacji emocjonalnej, stany walki, ucieczki, zamrożenia oraz nadmiernego czy niedostatecznego pobudzenia.
- Bądź świadomy wysokiej wrażliwości sensorycznej (dźwięk / ton głosu / głośność, bodźce wzrokowe, dotykowe, zapachowe) i pozostań w oknie tolerancji.
- Oferuj przerwy, odkrywaj i szanuj sposoby na ograniczenie docierających bodźców i uspokojenie się.
- Bądź przygotowany/a na sesje, zapisuj agendę i notatki. Zadbaj o przewidywalność sesji, omawiając plan spotkania na początku.
- Używaj wskazówek wzrokowych, słuchowych, niewerbalnych i wskazuj kiedy mówić, a kiedy słuchać. Wykorzystuj mocne strony klienta, używając uprawomocnienia, docenienia, normalizacji. Zaakceptuj to, co klient daje, czym się dzieli. Uprawomocniaj wysiłek i intencje.
- Umieść wyzwania ASD (społeczne, komunikacyjne, sensoryczne, motoryczne, emocjonalne, funkcje wykonawcze) w kontekście negatywnego cyklu interakcji i cyklu regulacji emocjonalnej.
- Pytaj klienta o jego/jej doświadczanie świata ASD i eksploruj je z ciekawością i otwartością. (Pomóż mi się dowiedzieć / zrozumieć.) Nie zakładaj ani nie osądzaj.
- Okazuj akceptację, zrozumienie, uznanie i szacunek dla neuroróżnorodności.
- Doceń rolę członka rodziny osoby z ASD jako eksperta, nauczyciela, konsultanta. Ugłaśniaj ich doświadczenie, wzmacniaj i uprawomocniaj je. Bądź gotów dostosować się do ich specyficznych potrzeb.
- Zachęcaj członków rodziny do uczenia się o ASD poprzez kursy i szkolenia koncentrujące się na skutecznych, opartych na dowodach strategiach.
- Pamiętaj, że niektóre choroby współistniejące mogą wymagać farmakoterapii. Skieruj klienta do lekarzy z doświadczeniem w leczeniu osób ze spektrum, u których współwystępują określone choroby, takie jak depresja, lęk, ADHD, PTSD, OCD.
- Skoncentruj się na zdolnościach, funkcjach, radzeniu sobie i mocnych stronach, zamiast na niepełnosprawności, deficytach, słabościach i dysfunkcjach.
- Bądź wrażliwy na potencjalną traumę i jej wpływ. Bycie zastraszanym, izolowanym, oczernianym, odrzucanym, poniżanym to powszechne doświadczenia w ASD. Stosuj podejście zakładające możliwość doświadczenia traumy i włączaj metody pracy z traumą.
- Umacniaj i wspieraj opiekunów i partnerów. (Weź pod uwagę, że mogą pracować 10 razy ciężej, aby uzyskać 10% wyników w porównaniu z rodzicami/partnerami osób neurotypowych.)
Autorem artykułu jest dr Tat-Ying Wong – trener I superwizor EFT z Toronto w Kanadzie.
Artykuł został oryginalnie opublikowany po angielsku w newsletterze ICEEFT nr 49, wiosna 2021. Tłumaczenie za zgodą ICEEFT (Międzynarodowe Centrum Doskonałości w EFT).
Przetłumaczyła Joanna Gruszczyńska, certyfikowana terapeutka EFT, superwizorka aplikantka.
Korekta Beata Zielińska-Rocha I Kamila Każmierczak
