Wszyscy, bez wątpienia, doświadczyliśmy zmagań z próbą zaangażowania wypalonych, zrezygnowanychDomagających Się. Zamierzam opisać w jaki sposób Domagający Się może się wypalić, a osoba wycofująca się może przejść na pozycję reaktywnego domagania się. Następnie dam zestaw wskazówek, które pozwolą ci ocenić tę dynamikę i pomóc zaangażować wypalonych Domagających w Kroku 3.
Opiszę powszechny scenariusz pokazujący, jak cykl domaganie się/wycofanie może ewoluować w pozycję wypalonego Domagającego Się/reaktywnego Wycofującego Się:
Zdesperowany Domagający Się powiedział kiedyś w przeszłości, wewnętrznie lub do Wycofującego Się: „Poddaję się. Nie zniosę tego dłużej”. Wycofujący Się wszedł w stan pogotowia, ale słyszał skargi jako żądania behawioralne. Angażował się w behawioralne zmiany, a nie emocjonalnie – wracał do domu wcześniej, pomagał więcej przy dzieciach, przejął więcej obowiązków, itd. Negatywny cykl się uspokoił, więc Wycofujący Się myślał: „Dobrze, mniej konfliktów, jest lepiej.” Jednak wewnętrznie, Domagający wycofywał się, wpadał w odrętwienie oraz zamykał się w sobie. Ból odrzucenia odczuwany przy próbach sięgania po partnera, nawet tych nie wprost, czy tych szorstkich, przytłaczał Domagającego Się. Zaczynał on, bardziej lub mniej świadomie, oddalać się od swoich podstawowych emocji więziowych – odczuwał mniej gniewu, za to więcej odrętwienia czy apatii. Dotychczas Domagający Się partner ewoluował w wysoce ochronny stan apatii (chroniący go przed poczuciem odrzucenia), zagrożenia zobojętnieniem. W tym samym czasie, partner dotychczas Wycofujący Się przechodził z myślenia, że sprawy mają się dobrze, ponieważ jest mniej konfliktów do stanu czujności i reaktywnego domagania się.
Kiedy takie pary trafiają do naszego gabinetu, Wycofujący Się jest często w reaktywnym domaganiu się. Na powierzchni wydaje się być Domagającym Się. Podczas konsultacji, terapeuta sprawdza, czy reaktywne napieranie wiąże się z jakąkolwiek wrażliwością i pierwotną ekspresją emocjonalną. Reaktywny Wycofujący Się zazwyczaj dąży do fizycznej bliskości, do zaangażowania się we wspólne aktywności albo szuka jakiejś szansy na zrobienie czegokolwiek, czego potrzebuje drugi partner, aby go uszczęśliwić. W tym miejscu przypominam sobie, że osoby wycofujące się często starają się utrzymać kontakt w sposób, który nie jest jawnie wrażliwy. W reaktywnym domaganiu się, wciąż unikają leżącego u podstaw bólu emocjonalnego, siedzenia w niewygodnych emocjach lub dzielenia się wrażliwością. Nie unikają świadomie. Unikanie wynika raczej z ich nieuświadomionej strategii przywiązania. Zazwyczaj zastosowanie interwencji EFT pomaga Wycofującym Się doświadczyć emocji przeżywanych w obliczu wypalania się partnera. Tymi emocjami zwykle okazują się: panika, ból i desperacja związane z zamykaniem się doświadczanym ze strony domagającego się kiedyś partnera. Jeżeli Domagający Się nie odpowiada czy nie reaguje, wiesz, że jesteś na terytorium wyraźnego wypalenia.
Oto kilka narzędzi do pomocy i interwencji w obliczu wypalonego Domagającego Się, który podchodzi do pracy w Kroku 3 mapy EFT, z kamienną twarzą, mówiąc: „Już za późno.” lub manifestując inne przejawy apatii, obojętności lub chłodu. Te narzędzia mogą reaktywować leżącą u podłoża niepewność więziową, zwykle poprzez dotarcie do bólu związanego z poczuciem odrzucenia, lęku związanego z poczuciem bycia nieważnym lub lęku przed opuszczeniem. Jeśli się to uda, para wróci do „Polki Protestacyjnej”.
1) Założenie, że więź istnieje: Lęk, który może pojawić się u terapeuty w kontakcie z wypalonym Domagającym Sięto lęk, że ten partner całkowicie się odłączył. Kiedy zatracam się w tym strachu, zwykle tracę swoją „magię EFT”. Jako antidotum, przypominam sobie, że należy założyć istnienie więzi i spojrzeć na wypalonego partnera jako bardzo zamkniętego (chroniącego się), a nie całkowicie odłączonego.
2) Taniec przywiązania: Pomocne dla mnie jest postrzeganie reakcji wypalenia jako części sekwencji przywiązania (Bowlby). Ten partner przeszedł od tęsknoty i poszukiwania przez dezorganizację do rozpaczy. Wrodzony mechanizmprzetrwania każe odsunąć się od doświadczanej w reakcji na brak responsywności partnera rozpaczy. Wypalam się, pielęgnuję ten stan i zaprzyjaźniam się z nim (Johnson, 2008). Zostawiam „Polkę Protestacyjną” za sobą.
3) Doświadczenie osoby wycofującej się: Pierwotne doświadczenie emocjonalne Wycofującego Się jest tu bardzo ważne. Reaktywna panika, której doświadcza, stanowi nową, rzadką okazję do głębszego zaangażowania się. Potrzebuje zachęty i wsparcia, by pozostać przy swoim bólu, lękach, tęsknotach i pragnieniach w obliczu braku odpowiedzi ze strony wypalonego Domagającego Się. Moglibyśmy unikać pracy w ramach Kroku 3 z Wycofującym Się, jeśli obawiamy się, że zostanie on zraniony zimną, lekceważącą reakcją wypalonego Domagającego Się. Jednakże, pamiętaj że, gdy Wycofujący Się podejmie ryzyko zmierzenia się ze swoim bólem, strachem i tęsknotą, możesz być przy nim, ukoić go i uznać jego próby walki o związek w nowy sposób. Należy pamiętać, że w codziennym życiu, oni już i tak są w tańcu paniki więziowej. W gabinecie możemy ujawnić to ukryte doświadczenie.
4) Uprawomocniaj, rezonuj i badaj emocjonalne doświadczenie wypalenia w tu i teraz oraz bieżący cykl reaktywny. Zbadaj ten reaktywny cykl tak jak badasz go w przypadku „Polki Protestacyjnej” [cykl domaganie/wycofanie przyp. tłum.] czy cyklu „Znaleźć tego złego” [atak/atak przyp. tłum.] (Johnson, 2008). Wielokrotnie zmagam się z własnym strachem, że poprzez badanie aktualnych pozycji partnerów w cyklu, uprawomocnienie wtórnych emocji i odzwierciedlenie procesu w tu i teraz, w jakiś sposób pogorszę sytuację. Ale wtedy przypominam sobie co mówi Sue, „Spotkaj się z nimi tam gdzie są, zanim poprosisz ich o ruch.” Szukaj dróg dostępu do pierwotnego doświadczenia, tak jak w przypadku wszystkich par EFT.
5) Złość oznacza postęp: Już dawno temu nauczyłem się od Lisy Palmer-Olsen, trenerki EFT, że kiedy wypalony Domagający Się zaczyna odczuwać złość, jest to znak postępu w procesie. Kiedy miałem odmrożone palce, które zaczęły się rozgrzewać, byłem zły na ból. Podobnie, kiedy wypalony Domagający Się, zaczyna docierać do ukrytego bólu, prawdopodobnie pojawi się gniew. Pojawiająca się złość jest oznaką postępu. Lękowa strategia więziowa i gniewny protest wyłaniają się ponownie. Ból związany z poczuciem dystansu może się odradzać.
6) Wbijanie łopaty w emocjonalny grunt: Kiedy nawiązałem już przymierze i uprawomocniłem bieżący cykl, często robię coś, co nazywam „wbijaniem łopaty w emocjonalny grunt”. Jak archeolog, pytam Domagającego Się i Wycofującego Się o to, kiedy ta zmiana nastąpiła. Tutaj interesują mnie dwie rzeczy. Po pierwsze, czy wystąpił uraz więzi? Czy to wypalenie nie jest wyrazem sposobu radzenia sobie z niezaleczonym urazem? Po drugie, jak daleko wstecz musimy się cofnąć, aby Domagający Się nadal protestował, co jak wiemy jest przejawem bólu i tęsknoty? Kiedy już to zidentyfikuję, badam to z tą osobą, np. „Opowiedz mi o tym, jak to było, kiedy raz po raz nie mogłeś do niego dotrzeć?”. Ten ruch umożliwia dotarcie do wyzwalaczy, katastroficznych wniosków (Johnson, 2013), reakcji z ciała i leżących u podstaw emocji więziowych.
7) Traktuj Domagającego jak Wycofującego Się: Kiedy dostaję przebłyski tego ukrytego pozabezpiecznego, lękowego stylu przywiązania a pierwotne zranienia, lęki i tęsknoty wyłaniają się, zostaję tam. Jak w przypadku wielu Wycofujących Się, Domagający Się potrzebuje teraz doświadczenia w kontakcie z terapeutą, które powie mu, że zmaganie się z czymś jest w porządku. Osoby te często wycofują się, gdy poczują posmak bólu, lęków lub tęsknot. To wymaga aktywnego monitorowania drobnych sygnałów, powtarzania zwrotów i obrazów wyzwalających reakcję, czy ponownego wyrażenia przez Wycofującego Się silnych emocji w czasie sesji. Celem jest zaangażowanie Domagającego Się.
Wypalone domaganie się i domaganie się reaktywne to trudny taniec. Możemy obawiać się o Wycofującego Się, który zaczyna się otwierać tylko po to, by nie otrzymać żadnej odpowiedzi. Domagający Się wycofuje się w miejsce, w którym się chroni, ale też odczuwa brak nadziei. Pomocną postawą jest założenie istnienia więzi przy jednoczesnym uprawomocnieniu bieżącego doświadczenia. Poszukujcie miejsca, w którym da się odkopać starą pozabezpieczną więź, aby móc rozmrozić zamrożone serce, ożywić skomplikowaną wiązkę cyklu emocjonalnego i stworzyć przestrzeń dla korektywnych doświadczeń emocjonalnych między partnerami.
Autorem artykułu jest Jim Thomas – certyfikowany terapeuta, superwizor i trener EFT z USA.
Artykuł został oryginalnie opublikowany po angielsku w newsletterze ICEEFT nr 37 wiosna 2018. Tłumaczenie za zgodą ICEEFT (Międzynarodowe Centrum Doskonałości w EFT).
Przetłumaczyła Joanna Gruszczyńska – certyfikowana terapeutka par EFT, terapeutka systemowa w trakcie certyfikacji w Wielkopolskim Towarzystwie Systemowym, założycielka Wielkopolskiego Centrum Terapii Par i Rodzin w Poznaniu.
Korekta: Kamila Kaźmierczak, Beata Zielińska-Rocha
