Posiadanie mapy wyznaczającej drogę, którą należy podążać, aby osiągnąć deeskalację, dodaje otuchy. Jakie są markery doświadczania klienta, których szuka terapeuta par EFT, aby zorientować się na tej mapie? Jest to drugi z serii artykułów w cyklu „Skrzynka z narzędziami terapeuty”, w którym wyróżniono markery, na które należy zwracać uwagę podczas dostrajania się z chwili na chwilę do doświadczenia każdego partnera oraz do wpływu, jaki partnerzy wywierają na siebie nawzajem w każdym momencie sesji. Pierwszy artykuł (biuletyn lato 2012) wymieniał werbalne i niewerbalne markery mikroprocesu sygnalizujące konieczność uwagi i reakcji terapeuty. Ten artykuł koncentruje się na markerach emocjonalnego doświadczania klienta w tu i teraz, w trakcie procesu deeskalacji. Kolejny zestaw narzędzi omawiać będzie markery doświadczania związanego z cyklem w danej chwili.
Markery emocjonalnego doświadczania w chwili obecnej
1. Sposób, w jaki wydarzenie jest opisywane lub opowiadane, przedstawia liczne markery emocjonalnego doświadczania w danej chwili, które można odzwierciedlić i przywołać w ramie przywiązaniowej bez rozpraszania sięich treścią:
a) Marker: Silne reakcje emocjonalne przerywają historię.
Zadanie: Odzwierciedlaj i uprawomocniaj silną emocję, umieszczając ją w ramie przywiązaniowej: „Czujesz siępozbawiony jego uwagi”. „Jesteś głodny jej akceptacji”.
b) Marker: Partner wydaje się nie doświadczać emocji, co jest niespójne z tym, co opowiada, a co wydaje się powinno mieć silny wpływ emocjonalny.
Zadanie: Odzwierciedlaj i bądź ciekawy znaczenia emocjonalnego oderwania partnera i niezgodności między intensywnością słów a brakiem widocznego afektu. Wykorzystaj swoją ciekawość, aby rozpakować proces emocjonalny sygnalizowany przez ten marker: „Mówisz: Wszystkie moje działania są napędzane strachem – strachem, że ona chce mnie zniszczyć, tak jakbyś zgłaszał zwykły prosty fakt – a ja nie mogę przestać wyobrażać sobie jak bardzo, bardzo to musi być przerażające.”
2. Marker: Emocjonalnie intensywne przekonania lub sztywne oceny (percepcje) są przedstawiane jako fakty. Na przykład:
- „On czuje, że jest tak doskonały, że nigdy nie mogę sprawić, żeby mnie usłyszał. Więc muszę przestać próbować.”
- „Ona nigdy nie wie, jak się czuję, wiem, że nawet jej to nie obchodzi.”
- „Nic nigdy nie może się zmienić, ponieważ nie udało mi się być mężem, którego pragnęła, a teraz nic, co zrobię, nie może jej tego wynagrodzić.”
Są to oceny poznawcze lub znaczenia więziowe stworzone, aby nadać sens nieznośnej lub jeszcze niedostępnej pierwotnej emocji. Te pociski lub ostre dźgnięcia wymagają przeformułowania w kategoriach przywiązania, aby złagodzić cios i nadać pewną spójność temu, co dzieje się w danej chwili. Bądź przejrzysty co do tego, czyje emocje odzwierciedlasz i badasz. Te sztywne założenia nie są prawdami, które należy odzwierciedlić o innej osobie. Na przykład takie odzwierciedlenie w odniesieniu do pierwszego przykładu powyżej nie byłoby pomocne: „Czujesz się pokonana, przez to jak doskonały on się czuje.” Nic nie wskazuje na to, że on czuje, że jest doskonały, ale raczej, że jest to jej wyjaśnienie jego zwyczajowych reakcji w cyklu.
Zadanie 1: Odzwierciedlij/przeformułuj te stwierdzenia jako „Co mówisz sobie?” lub: „Najlepszą próbą nadania sensu twojemu bólowi, samotności lub strachowi jest wyjaśnienie tego w ten sposób”, lub: „Kiedy czujesz się samotna (domniemana pierwotna emocja), wyjaśniasz to tak, jakby on po prostu nie słuchał lub jakby mu nie zależało (lęk przywiązaniowy) i to boli tak bardzo, że zaczęłaś rezygnować z prób zwracania się do niego.” (tendencja do działania)
Zadanie 2: Przywołaj i rozpakuj proces emocji, który ma miejsce przed dokonaniem tej oceny:
- Zrozum wyzwalacz, pytając: „Co ci mówi, że nie obchodzi jej, jak się czujesz?”
- Przywołaj odczuwane w ciele limbiczne poczucie zagrożenia związanego z więzią: „Kiedy ona mówi lub robi to albo kiedy widzisz ten wyraz jej twarzy lub słyszysz ten ton głosu (ponowne opisywanie wyzwalacza), co dzieje się w twoim ciele?”
- Przywołaj świadomość nawykowej reakcji lub tendencji do działania: „Kiedy to się dzieje, jak zwykle reagujesz?” Lub „Co masz ochotę zrobić?”
- Przywołaj pierwotną emocję: „Kiedy to robisz, co czujesz w środku? Czy jest coś delikatnego, co możesz czuć, choćby przez ułamek sekundy, zanim poczujesz tę irytację?”
3. Marker: Problemy związane z więzią są identyfikowane wyłącznie jako problem z partnerem i nie bierze się osobistej odpowiedzialności, np. „Ona nigdy nie jest ze mnie zadowolona.” Lub „Nigdy nie można na niego liczyć”. (negatywne robocze modele drugiego)
Zadanie: Określ te problemy jako centralne dla trudności w związku: „Postrzeganie partnera jako problemu, musi sprawiać, że czujesz się mocno bezradny, jeśli chodzi o możliwość poprawienia waszego związku”. Uprawomocnij: „Musi być ci trudno czuć, że nigdy nie jest z ciebie zadowolona.” Przywołaj reakcje emocjonalne i behawioralne: „Jak to jest być przekonanym, że nie możesz liczyć na swojego partnera?”; lub „Jak odpowiadasz partnerce, gdy czujesz, że nigdy nie potrafi być usatysfakcjonowana?”. Bądź transparentny, jeśli chodzi o konieczność dalszego odkrywania i ich wspólnej pracy, niczym detektyw, aby odkryć, w jaki sposób zostają złapani w cykl lub taniec, który wydaje sięranić ich oboje i powstrzymywać oboje przed zaspokojeniem ich wzajemnych potrzeb akceptacji i intymności.
4. Marker: Silne i sprzeczne emocje są obecne w tym samym czasie. Może występować intensywny gniew zmieszany z ukłuciem pierwotnego strachu lub całkowita bezradność zabarwiona wstydem lub poczuciem bezwartościowości. Innym powszechnym przykładem jest ekspresja krzywdy – to złożona mieszanka gniewu, smutku i strachu przed stratą.
Zadanie: Rozpocznij na przykład od uprawomocnienia oczywistej (wtórnej) złości w krytyce czy uczucia daremności lub nerwowości w wycofaniu. Dopóki klient nie jest gotowy do pozostania na krawędzi emocji wystarczająco długo, aby przeformułować emocję reaktywną jako strach przed opuszczeniem lub odrzuceniem, terapeuta musi pozostać z nim w chwili obecnej, akceptując i uprawomocniając emocję reaktywną. Stopniowo klient może przesuwać się w stronę krawędzi bardziej wrażliwych emocji, dzięki delikatnym przypuszczeniom lub pytaniom przywołującym.
W przypadku poczucia krzywdy, zranienia, uprawomocnij to, co jest najbardziej dostępne, np. gniew, i przywołaj lub podaj przypuszczenie istnienia innej części, takiej jak smutek, a nawet strach przed utratą: „Rozumiem tę częśćciebie, która wybucha gniewem, gdy widzisz, jak ona się zamyka (uprawomocnienie). Zastanawiam się, czy może w twoim sercu jest też jakaś doza strachu, gdy mówisz: I znów – po prostu zamknęła się w sobie! Czy kiedykolwiek wpuści mnie z powrotem?”.
5. Markery znaczenia więziowego w trakcie przywoływania ostatniej kłótni.
Partnerzy intensywnie relacjonują swoją ostatnią kłótnię – jakby chcieli, aby terapeuta opowiedział się po którejś stronie lub rozwiązał problem.
Zadanie: Aby uniknąć rozwiązywania problemów i pułapki treści, terapeuci EFT angażują partnerów w doświadczanie w tu i teraz, odnotowując i reagując na markery o znaczeniu przywiązaniowym. Odzwierciedlaj oczywiste emocje i zadawaj pytania przywołujące, aby uzyskać dostęp do każdej składowej procesu emocjonalnego. Na przykład, w przypadku klienta lękowego, uprawomocnij oczywistą powierzchniową frustrację, założenia i wyjaśnienia poczynione w celu wyjaśnienia, co zrobił partner. Zrób przypuszczenie na temat prawdopodobnego poczucia samotności i tego jak ono się ma do doświadczanej przez tą osobę wściekłości. W przypadku partnera unikającego, uprawomocnij widoczne odrętwienie i odczucia mówiące o bezradności i nieadekwatności oraz jak to się ma do ich lekceważących zachowań. Skoncentruj się również na typowych sekwencjach interakcji i chronienia siebie za pomocą ataków i kontrataków, takich jak „Im więcej się chowasz, tym bardziej panikuję i gonię cię; im więcej krytykujesz, tym bardziej się zapadam i bronię.”
6. Marker: Powtarzające się historie o momentach zwrotnych lub czułych punktach, które mają wyraźnie znaczenie dla jednego partnera, wydają się nieistotne lub niejasne dla drugiego.
Zadanie: Pozostań z każdym partnerem po kolei, uprawomocniając znaczenie emocjonalne u jednego i zagubienie u drugiego. Rozszerz znaczenie wydarzenia dla partnera będącego pod jego wpływem, używając go jako punktu odniesienia dla emocjonalnej muzyki każdego z nich i śledź, jak rozwija się taniec: „Brzmi to tak, jakbyście często dawali się złapać w ten taniec rozłączenia. Jane, nadal wściekasz się na Toma za to, że zapomniał o urodzinach twojej matki, a Tom wzrusza ramionami i mówi: To nic takiego, nie mogę być doskonały. To prawie tak, jakby twoje próby, Jane, nakłonienia Toma, by usłyszał twój ból, dotykały tego miejsca w tobie, Tom, które boi się usłyszeć, że zawiodłeś Jane, więc ją zbywasz. A twój ból Jane pogłębia się wraz z poczuciem, że jego to nie obchodzi.”
Pierwsze cztery opisane powyżej markery koncentrowały się przede wszystkim na wewnętrznym doświadczeniu emocjonalnym partnerów, podczas gdy ostatnie dwa markery otwierają drzwi do eksploracji cyklu, takiego jaki jest wyzwalany na sesji. Kiedy możesz użyć tych markerów, aby wejść i rozszerzyć świat swoich klientów, partnerzy zaczynają doświadczać siebie i siebie nawzajem w nowym świetle, torując w ten sposób drogę do deeskalacji. Podążanie za opartą na przywiązaniu mapą wytyczania i deeskalowania negatywnych cykli staje się znacznie łatwiejsze, gdy zdamy sobie sprawę, że nasi klienci pokazują nam markery, którymi możemy się kierować, wybierając nasze reakcje.
Autorką artykułu jest: Lorrie Brubacher, MEd, LMFT (NC) RMFT, Terapeutka EFT, Superwizorka i Trenerka Carolina Center for EFT, USA.
Artykuł został oryginalnie opublikowany po angielsku w newsletterze ICEEFT nr 15, jesień 2012. Tłumaczenie za zgodą ICEEFT (Międzynarodowe Centrum Doskonalenia w EFT).
Przetłumaczyła Małgorzata Pogorzelska – seksuolog kliniczny PTS i psychoterapeuta CBT, współzałożycielka Stowarzyszenia EFT Polska, absolwentka EFT Externship I Core Skills.
