Terapeuci EFT pracujący z osobami, które przeżyły traumę, mogą skorzystać z praktycznych mikrostrategii, aby pomóc klientom w wypracowaniu pozytywnych wzorców opieki i komfortu. Ponieważ osoby, które przeżyły traumę, często nie doświadczyły bezpieczeństwa, opieki i komfortu w relacjach z innymi ludźmi, zbudowanie takiego doświadczenia w procesie terapii może zająć więcej czasu i musi być bardziej intencjonalne. Może to być mylące i żmudne dla terapeutów. W tym artykule przedstawiamy praktyczne strategie pomagające w tworzeniu po raz pierwszy bezpiecznej więzi.
Pary, które rozpoczynają terapię EFT z pewnym doświadczeniem bezpiecznego przywiązania z przeszłości lub z wcześniejszego okresu w ich związku, mogą być w stanie doświadczyć chwil pozytywnego kontaktu, często już od pierwszej sesji. W przypadku tych par terapeuta EFT może szybko dotrzeć głębiej, poniżej emocji reaktywnych i tendencji do działania, do emocji pierwotnych i potrzeb przywiązaniowych, doprowadzić pomyślnie do odegrań, które wywołują jakiś rodzaj poczucia więzi, nawet jeśli na krótko.
Dla tych osób, które dorastały bez doświadczenia bezpiecznej więzi, szczególnie dla takich, które doznały traumy relacyjnej, droga do tych maleńkich, złotych momentów połączenia na początkowych sesjach EFT jest znacznie dłuższa i bardziej żmudna. Bez wewnętrznego wzorca bezpiecznego przywiązania i z negatywnym obrazem siebie i innych, wiele osób nie może sobie nawet wyobrazić, jak czuje się zakochany ani jak by to było zwrócić się do drugiego człowieka po pocieszenie.
Osoby, które doświadczyły traumy, mogą ignorować lub przemykać obok delikatnych komunikatów werbalnych i niewerbalnych wyrażanych przez ich partnera. Zagrożony mózg skupia się przede wszystkim na wychwytywaniu niebezpieczeństwa i często nie jest w stanie rozpoznać bezpieczeństwa. U osób, które doświadczyły traumy, jest to nazywane negatywnym zniekształceniem. Wyobraź sobie zbroję, miecz i tarczę średniowiecznych rycerzy z małym otworem na oczy. Rycerz spodziewa się, że wszystko co nadchodzi jest potencjalnie niebezpieczne. Ponadto, osoby, które doświadczyły traumy nauczyły się unikać pozostawania w chwili obecnej i doświadczania swojego ciała. Stąd wynika trudność dla terapeuty EFT, którego misją jest doprowadzić do przetwarzania emocji. Osoby po doświadczeniu traumy rozwinęły precyzyjnie dopracowane mechanizmy obronne zaprojektowane tak, aby trzymać się z dala od emocji, powstrzymując w ten sposób potencjalny ból, ale blokując tym samym miłość i więź.
W początkowych sesjach EFT rolą terapeuty jest budować bezpieczeństwo z klientem. Terapeuci EFT mają na celu być dostępnym, autentycznym i okazywać bezwarunkową akceptację. W przypadku osób, które przeżyły traumę, ta początkowa faza EFT prawdopodobnie potrwa dłużej, ponieważ terapeuta staje się bezpieczną figurą przywiązania dla klienta, który nie posiada wewnętrznego wzorca tego rodzaju relacji. Może to nie tylko zająć więcej czasu, aby terapeuta zrozumiał klienta i aby dokładnie odzwierciedlał to, co mówi klient, ale również, aby klient zaufał, że terapeuta jest autentyczny i przewidywalny.
Naszym celem jest pomóc osobom z doświadczeniem traumy powoli rozmontowywać ich zbroję, by były w stanie pozwolić na trochę troski, stopniowo budować nowe wzorce zaufania do innych oraz zmienić obraz siebie na taki, w którym zasługują na miłość. Innymi słowy, zasiewamy więź. W EFT możemy zaaranżować mini korektywne doświadczenia emocjonalne, które pozwolą osobom z doświadczeniem traumy rozpoznać, że ich partner nie jest tym samym czym były niebezpieczne, krzywdzące smoki w ich przeszłości, że ten, którego kochają, może stać się dla nich bezpieczną przystanią.
Wykorzystanie koncepcji ugruntowania, celem wzmocnienia odczuwania bieżącego doświadczenia
Zazwyczaj obserwujemy momenty przeoczenia, zignorowania lub odrzucenia więzi, gdy śledzimy cykl (EFT Tango, Ruch 1) lub podczas odpowiedzi na odegranie (Tango, Ruch 4). Możemy użyć mikrostrategii, aby skupić uwagę klienta na doświadczeniu troski, kontaktu lub pocieszenia ze strony partnera w tu i teraz, które jego mózg mógł zakodować jako niebezpieczeństwo. Skupienie uwagi na doznaniach zmysłowych ugruntowuje osoby z doświadczeniem traumy w tu i teraz, pomaga poczuć własne ciało, oferując możliwość doświadczenia bezpiecznego przywiązania lub pomagając im zacząć zauważać to co ich blokuje, co przeszkadza w emocjonalnym podłączeniu.
Przykład z EFT Tango, Ruch 1 & 2
Możemy odzwierciedlić, gdy klient nie zauważy lub zignoruje ekspresję empatii lub wsparcia przez partnera (Tango, Ruch 1 – odzwierciedlij proces w tu i teraz), a następnie połączyć go z jego doświadczeniami sensorycznymi, zadając ugruntowujące pytania przywołujące.
Stephen wszedł na sesję strapiony z powodu wizyty u starzejącego się ojca, którą odbył wcześniej tego dnia. Terapeuta śledził cykl, aby ujawnić, że Stephen łatwo wpada w złość na ojca i kiedy jego partner, Jack, próbuje go uspokoić, Stephen doświadcza, że Jack umniejsza jego ból, co prowadzi do eskalacji cyklu. Terapeuta prowadzi Stephena z powrotem do chwili, gdy Jack zwrócił się do niego i stwierdził: „Kiedy Stephen tak się denerwuje z powodu swojego ojca, chcę go wziąć w ramiona i uspokoić. Nienawidzę widzieć go tak przygnębionego.” Stephen zignorował ten komentarz i nadal narzekał na swojego ojca oraz na to, że Jack go irytował, bo czuł, że Jack nie słucha tego, co on ma do powiedzenia.
Terapeuta: „Stephen, czy mogę sprowadzić cię z powrotem do momentu, w którym Jack powiedział: „Chcę cię wziąć w ramiona”. Co dzieje się w twoim ciele, gdy słyszysz jak Jack to mówi? (Tango, Ruch 2 – składanie elementów emocji i ich pogłębianie). Stephen rozejrzał się wokół jakby był zdumiony. „Oh! Ja nawet nie czuję mojego ciała. Po prostu jestem w głowie ze złością i irytacją.” Terapeuta: „Co się stanie, jeśli zwolnisz, weźmiesz głęboki oddech i poczujesz swoje stopy na podłodze? Co się dzieje, gdy patrzysz na Jacka i widzisz jego twarz, gdy spogląda na ciebie z troską i miłością z powodu twojego bólu?”
W tym przypadku, Stephen, zalany intensywnymi uczuciami do ojca, został oderwany od ciała i tak naprawdę nie był obecny, gdy Jack wyraził troskę o niego. Stephen był w stanie zacząć rozpoznawać, że kiedy coś wyzwala w nim ból związany z ojcem, on przestaje być obecny w realnej interakcji między nim a jego partnerem. To pomogło Stephenowi zdać sobie sprawę, że opuszczenie swojego ciała odcięło go od możliwości przyjęcia wsparcia Jacka jako zasobu. W końcu ten klient rzeczywiście był w stanie poprosić partnera o przytulenie, kiedy ogarniała go rozpacz z powodu ojca, ale upłynęło wiele sesji, zanim do tego doszło. Ta zmiana zaczęła się od uświadomienia sobie przez Stephena, że opuszcza swoje ciało i umyka mu to, co się naprawdę dzieje między nim a jego partnerem, kiedy on sam jest wytrącony z równowagi przez ból z powodu ojca.
Przykład z EFT Tango, Ruch 4 (Przetwarzanie odegrania)
Oboje, Alexa i Taylor są osobami, które doświadczyły traumy. Taylor właśnie zakończył odegranie (Tango, Ruch 3), podczas którego podzielił się swoim współczuciem dla Alexy z powodu jej poczucia samotności. Alexa ignoruje pełne miłości słowa Taylora i jego łagodny wyraz twarzy, śpiesząc się, aby wymienić listę skarg na przeszłe zachowania Taylora. Terapeuta przywraca Alexę do teraźniejszości, zadając jej pytania i odnosząc się do jej doznań słuchowych, wzrokowych i/lub skoncentrowanych na ciele, w zależności od tego, co jest najistotniejsze.
Terapeuta: (pochyla się i mówi powoli i delikatnie.) „Tak, naprawdę cię słyszę. Tak bardzo i przez tak długi czas czułaś się zraniona, że masz dobry powód, aby skupiać się na długiej liście tych zranień. Czy byłoby OK, jeśli umieścimy zakładkę na tej liście i wrócimy do tego? (pauza na odpowiedź klienta). Twój partner właśnie podjął duże ryzyko, aby otworzyć przed tobą swoje serce. Kiedy ty słyszysz, jak Taylor mówi ……………………” (wstaw słowa kluczowe klienta z jego odegrania), „Co widzisz w jego oczach?” i/lub „Co czujesz w ciele? Co czujesz w ciele, gdy Taylor kładzie rękę na twoim ramieniu?” i/lub „Co słyszysz w jego głosie?”
Pomaganie osobom, które doświadczyły traumy, aby były w stanie pozostać w bieżącym doświadczeniu pozwala im ominąć swoje obrony, zająć się dyskomfortem, wywołanym przez troskę i prowadzi do głębszego i bardziej znaczącego doświadczenia.
Uprawomocnij dyskomfort klienta podczas przyjmowania pociechy, troski i kontaktu oraz podziel na mniejsze porcje.
Kiedy klient taki jak Alexa wyraża takie uczucie jak: „Nawet nie wiem, jak by to wyglądało być pocieszoną”, terapeuta może dokonać walidacji w dostrojony sposób i zapewnić klientkę, że jak najbardziej ma to sens, że jej mózg nie może zrozumieć takiego doświadczenia, podobnie jak w przypadku słuchania języka obcego po raz pierwszy. Terapeuta EFT może odpowiedzieć delikatnym i troskliwym tonem: „Oczywiście, oczywiście nie znasz tego uczucia. Jak mogłabyś je znać, skoro tego wcześniej nie doświadczyłaś? To zbyt trudne przyjąć pocieszenie. Mogłabyś tak wiele stracić, gdybyś zaczęła wierzyć, że Taylor naprawdę się o ciebie troszczy, gdybyś pozwoliła sobie to przyjąć i polegać na tym. Mogłabyś się tak bardzo zawieść, a ty w swoim życiu zostałaś już tak wiele razy zawiedziona, prawda? Nie możesz sobie więcej pozwolić na bycie zranioną, dlatego odrzucasz ten sygnał?
Terapeuta może potem pomóc klientowi zbadać uczucia strachu lub nieufności, „Co dzieje się w środku kiedy widzisz kochające oczy partnera?” Osobom, które doświadczyły traumy często trudno jest uwierzyć lub zaufać takim uczuciom. Terapeuta może to podzielić na mniejsze porcje, prosząc: „Jak by to było powiedzieć partnerowi własnymi słowami: „Widzę miłość w twoich oczach, ale tak trudno mi w to uwierzyć. Nigdy wcześniej nikogo dla mnie nie było tak naprawdę. Wiem, że próbujesz, ale to naprawdę trudne by Ci uwierzyć, bo zawsze tak było w moim życiu. Naprawdę nie potrafię tego teraz przyjąć”.
Stosuj metafory
Możemy używać metafor, aby uprawomocnić trudność klienta z przyjęciem opieki i ukojenia. Pracując podczas sesji na żywo z mężem, który doświadczył traumy, Kathryn współpracowała z terapeutką, Stacy Card, aby dążyć do celu, jakim jest zanurzenie się głębiej w lęki męża. Żona klienta ofiarowała słowa współczucia, a mężowi trudno je było przyjąć i czuł wstyd z powodu niewiedzy co zrobić z jej wyrazami pocieszenia i wsparcia. Kathryn użyła dwóch metafor, aby uprawomocnić jego zmaganie, a także aby wesprzeć możliwość przyszłej zmiany. Ponieważ Kathryn używa tych metafor od ponad dziesięciu lat, nie jest pewna, czy usłyszała je od innego terapeuty czy też są one jej autorstwa.
Jako dziecko w RPA bardzo się przejmowałam obrazami dzieci głodujących i cierpiących z głodu w Etiopii, które widziałam w telewizji. Marzyłam, że zrobię wielką ucztę, aby je wszystkie nakarmić. Ostatecznie zdałam sobie sprawę, że gdy dziecko ma wzdęty brzuch z głodu, żołądek dziecka jest malutki i tylko małe kawałki jedzenia mogą być strawione. Robienie dla nich wielkiej uczty raczej by te dzieci zraniło niż im pomogło.
Nowonarodzone pisklęta mają nowonarodzone żołądki, więc one potrzebują być karmione powoli i delikatnie przy pomocy zakraplacza, kropla po kropli. Ich małe brzuszki rosną kropla po kropli, dzień po dniu. W końcu mogą połknąć całego robaka! (Ostatnie zdanie nie dla wrażliwego klienta!)
Przed użyciem naszych metafor, z korektami wprowadzonymi, aby dopasować się do danego klienta, sugerujemy, aby każdy terapeuta najpierw spróbował wymyślić własne metafory dostosowane do unikalnego języka klienta i/lub jego struktury. Na przykład, niektórzy klienci nie tolerują słodkiego i kochającego języka ani sugestii słabości lub wrażliwości (jak np. być jak pisklę) i musimy nasze metafory odpowiednio dostosować.
Umożliwiaj klientom ustalanie granic w zakresie tego czy zagłębiać się w lęki i wrażliwość na zranienie.
Jako terapeuci EFT chcemy być szczególnie przejrzyści, cierpliwi i współpracujący z osobami po traumie, gdy rozpoczynamy pracę z głębszymi i bardziej wrażliwymi emocjami. Oferowanie klientom prawdziwego wyboru, czy wejść na głębsze wody, jest niezbędne. Kiedy klient stawia opór i mówi „nie” zagłębianiu się w lęki, może to być właściwie znak zdrowia, że stawia granice w bardziej adaptacyjny sposób, zamiast używać starych strategii radzenia sobie. Ponieważ klienci, którzy doświadczyli nadużycia często nie mieli prawa głosu i nie mogli się wypowiedzieć, aby się ochronić, zajęcie przez nich stanowiska podczas sesji i powiedzenie własnym głosem: „To jest wystarczająco głęboko na dziś” itp., jest dla nich dużym krokiem.
Terapeuta może ten proces podzielić na mniejsze porcje dla osoby, która przeżyła traumę, oferując doświadczenie upodmiotowienia i akceptacji. Terapeuta może zaproponować klientowi: „Czy możesz powiedzieć swojemu partnerowi: „To jest po prostu za trudne dla mnie. Czuję się przytłoczony i czuję, że zrobiłem wszystko, co mogę zrobić na dziś. Jestem zbyt zmęczona i czuję się zbyt przestraszona, aby iść teraz dalej”. ” Podczas gdy partner może być sfrustrowany, terapeuta może zaoferować cierpliwość i akceptację wobec klienta, takiego, jakim jest, oferując nowe pozytywne wzorce siebie i innych.
Osoby, które doświadczyły traumy, mogą się nagle i nieoczekiwanie rozregulować emocjonalnie podczas sesji, zaskakując nas i pozostawiając nam zmaganie się z wyborem mądrej odpowiedzi. Kiedy dysponujemy różnymi strategiami i możemy spośród nich wybierać, będzie mniej prawdopodobne, że sami zostaniemy wciągnięci do tańca ze smokiem traumy.
Autorkami artykułu są: Kathryn de Bruin, LMFT, terapeuta, superwizor i trener EFT oraz dr Susan Simonds, terapeuta, superwizor EFT
Artykuł został oryginalnie opublikowany po angielsku w newsletterze ICEEFT nr 44, zima 2019/2020 r. Tłumaczenie za zgodą ICEEFT (Międzynarodowe Centrum Doskonalenia w EFT).
Przetłumaczyła Grażyna Kasprzyk – certyfikowana terapeutka EFT, współzałożycielka Stowarzyszenia EFT Polska (PSEFT).
